сумма в сто долларов

Қолма-қол ақшасыз айналымның мәні неде?

Нақты (қолма-қол) ақша айналымынан өзгеше түрде қолма-қол ақшасыз айналымның мәні мынада: төлем төлемшінің шотынан коммерциялық банкілердің мекемелеріндегі алушының шотына ақша аудару жолымен төленеді. Кәсіпорындар арасында, әдетте, қолма-қол ақшасыз тәртіппен есеп айырысады. Сөйтіп қолма-қол ақшасыз есеп айырысу – ақшалай есеп айырысу, мұнда төлемдер қолма-қол ақшаның қатысуынсыз ақшалай қаражатты төлемшінің шотынан алушының шотына аудару жолымен төленеді.

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу қандай шарттарды сақтағанда жүзеге асырылады?

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу мына шарттар сақталғанда жүзеге асырылады:

- төлемшінің ұсынылған құжатты заңда немесе шартта көзделген реттерде толық немесе ішінара төлеуден бас тартуға құқығы бар;

- төлемшінің келісімі және оның тапсырмасы болмайынша шоттардан қаражатты есептен шығаруға, әдетте, рұқсат етілмейді;

- төлемдер төлемшінің меншікті қаражатынан, ал кейбір реттерде банк несиесі және өзгедей тартылған қаражат есебінен төленеді;

- қаражат алушының шотына тек төлемшінің шотынан шығарылғаннан кейін ғана есепке алынады;

- төлемші Ұлттық банк әзірлеген және ақша мен ақша құжатының қозғалысын айқындайтын құжат айналымы ережелерін орындайды.

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу кезінде төлем тапсырмаларын, чектерді, аккредитивтерді, инкассоны пайдалануға рұқсат етіле ме?

Ия, рұқсат етіледі. Сонымен бірге банкілер жасасылған шарттарға сәйкес төлем талабын қабылдауға құқылы.

Банкілерге өсімпұл есептеу және өндіріп алу үшін жауапкершілік жүктеле ме?

Жоқ, жауапкершілік жүктелмейді, өйткені жеткізілген өнімнің ақысы уақытылы төленбегенде жеткізуші мен алушы (төлемші) арасында жасасылған шартта көзделген тәртіппен сатып алушы (төлемші) өсімпұл төлейтін болып белгіленген.

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу қандай құжаттардың негізінде жүргізіледі?

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың бәрі банк арқылы кәсіпорынның (шот иесінің) қаражат аударуға билігінің белгіленген стандарттарына сәйкес ресімделген есеп айырысу құжаттарының негізінде жүргізіледі.

Есеп айырысу құжаттарында қандай деректемелер болуға тиіс?

Есеп айырысу құжаттарында мынадай деректемелер болуға тиіс:

- есеп айырысу құжатының атауы;

- құжаттың нөмірі, оның көшірмесі жасалған күн, ай, жыл;

- банкінің атауы, оның СТТН-і (салық төлеушінің тіркеу нөмірі);

- төлемшінің атауы, оның СТТН-і, оның банкідегі шотының нөмірі;

- қаражат алушының атауы, оның банкідегі шотының нөмірі;

- алушы банкісінің атауы, оның СТТН-і;

- қаражат алушы шотының нөмірі, оның СТТН-і;

- мәтіндік атаумен де, кодтық таңбаланумен де көрсетілуі мүмкін төлемнің міндет-мақсаты (чекте көрсетілмейді);

- цифрмен және жазбаша таңбаланған төлем сомасы;

- қойылған қолдар мен басылған мөр бедері.

Егер төлемді заңды тұлға құрмаған кәсіпкер төлесе, қалай болмақ?

Егер төлемді заңды тұлға құрмаған кәсіпкер төлесе, банк есеп айырысу құжаттарын, қойылған бір қол болса болды, басылған мөр бедері жоқтығына қарамай қабылдай береді.

Төлемшінің шотынан қара-жат қандай құжаттардың негізінде есептен шығарылады?

Төлемшінің шотынан қаражат тек есеп айырысу құжатының бірінші данасы негізінде ғана есептен шығарады.

Банк шоттан ақшалай қаражатты есептен шығару кезектілігін белгілеу кезінде нені басшылыққа алады?

Есеп айырысу операцияларын жүзеге асыру барысында банк төлем төлеудің заңнамада белгіленген кезектілігін сақтауға міндетті. Шотта ақшалай қаражат жетіспегенде барлық ұсынылған талаптарды қанағаттандыру үшін ҚР Азаматтық кодексінің “Клиенттің ақшасын алу кезектілігі” деген 742-бабында көзделген кезектілікпен есептен шығарылады.

Төлемші мен қаражатты алушы арасындағы есеп айырысу жөніндегі өзара шағым-талаптар қалай қаралады?

Оларды тараптар несие ұйымдарының, яғни банкілердің қатысуынсыз сот арқылы қарайды.

Мен сіздің банкіде шот ашқым келеді.

Біздің банкіде сіз:

- теңгемен ағымдағы шот;

- шетел валютасымен ағымдағы шот;

- транзиттік шот;

- депозиттік шот;

- карточкалық шот аша аласыз.

Мен басқа шотқа ақша аударғым келеді.

Төлем құжатын (тапсырмасын) ресімдеңізші.

Мен төлем тапсырмасын дұрыс толтырдым ба?

Ия, құжат дұрыс толтырылыпты. Бірақ сіздің шотта талап етіліп отырған сома жоқ қой.

Сіздің төлем тапсырмасын қайта ресімдеуіңізге тура келеді. Сіз жиырма бес мың теңге шегіндегі соманы аудара аласыз.

Менің шоттан қанша соманы алуыма болады?

Сіз шоттан жүз мың теңге алуыңызға болады?

Рахмет.

Сізге әрқашан да қызмет етуге дайынбыз.

Біздің поштамен кері қайтарылатын тапсырмамызды алғаныңызды қуаттаңызшы.

Сіздің төлем тапсырмаңыздың алынғанын қуаттаймыз.

Біздің құжаттарымызды алғаныңызды қуаттаңызшы.

Біздің банк сіздің құжаттарыңыздың алынғанын қуаттайды.

Сіздің авиапошталық тапсырмаңызды негізгі телекспен қуаттай қойыңызшы.

Сіздің 2007 ж. 14 мамырдағы дебет-авизоңыздың алынғанын қуаттаймыз.

Біз 15 сәуірдегі өз төлемдерімізді қуаттадық.

Біз олардың хабарламасын 10 маусымда алдық.

Біз сіздің шотты 27 наурызда дебеттедік.

Біз сіздің тапсырмаңызды төленбеген күйі қайтарамыз.

Біз сізге төлемді төлемегенімізді хабарламақшымыз.

Біз төлемді төлей алмаймыз.

Аталған соманы біздің шотқа аударыңызшы.

Сіздің шотқа 200 мың теңге соманы 2007 ж. 30 қаңтарда аудардық.

Аталған сома бенефициардың шотына аударылып та қойды.

Олар төлем келесі аптада төленеді деп күтуде.

Біз сіздің мына өзгерістерді ескеруіңізді қалар едік.

Біз сізге 58 мың теңге 35 тиын соманың орнын толтырдық.

Біз сізден қайтарылған аталмыш соманы әлі алғанымыз жоқ.

Біз өз клиентімізге өтем ретінде 500 теңге төлем төледік.

Бұл сома төленген.

Бұл сома әлі төленген жоқ.

Бұл сома төленуге тиіс.

135 000 теңгені біздің шотқа телеграф арқылы аударыңыз.

Біз сіздің 17 қарашадағы төлем тапсырмаңызға жүгінеміз.

Сіздің төлем тапсырмаңызда валютаның аты көрсетілмей қалып қойыпты.

Сіздің төлем тапсырмаңызда валюталандырылған күн көрсетілмей қалыпты.

Біз төлемді қандай валютамен төлей алатынымызды білмейміз.

Төлем наурызда төленуі мүмкін.

Бізге валюталандыру күнін қуаттаңызшы.

Біз өзіміздің төлем нұсқаулығымызды қуаттаймыз.

Алушының мекенжайын қуаттай қойыңызшы.

Төлемді қандай валютамен төлеу керек екенін қуаттаңызшы.

Сіз төлемді Халық банкі арқылы төлей аласыз.

Сіздің төлем тапсырмаңызды таба алуымыз үшін бізге қосымша ақпарат беріңізші.

Төлем тапсырмасында төлеу тәсілін көрсетіңіз.

Эмитент-банк пен төлемші-банк шоттарды бір-бірінде ұстайды.

Бенефициар қаражатты ала алуы үшін эмитент-банк төлемші-банкіге төлем тапсырмасын жолдайды.

Аударманы алушы аударма сомасын алудан бас тартты.

Сіздің авизода алушының көрсетілген атауы бұрмаланған.

Бізге атауы түзетілген құжат беріңізші.

Төлем тапсырмасының сомасы сіздің клиенттің шотына кредиттеліп қойған.

Клиентіңізден алғанын растауын өтініңіз.

Өкінішке қарай, сіздің аударма әлі алынған жоқ.

Сіздің төлемге қатысты құжаттарыңыз төлемші-банкіге жіберілді.

Төлемді бізден шығын өндіріп алмай-ақ төлеңізші.

Төлемді біздің шотқа шығысқа жатқызбай-ақ төлеңізші.

Төлемді сіздегі біздің шотта дебеттеп төлеңізші.

Төлемді бенефициардың сіздегі шотында кредиттеп төлеңізші.

Бізге төлем тапсырмаңыздың күні мен нөмірін хабарлаңызшы.

Бізге бенефициардың есімін хабарлаңызшы.

Бізге 14 мың теңге соманың сіздердегі шотымызда қашан кредиттелгенін хабарлаңызшы.

Бізге 14 мың теңге соманың сіздердегі шотымызда неліктен кешіктіріліп кредиттелгенін хабарлаңызшы.

Біздің шығынымыз болып табылатын сома біздің шотқа кредиттелді.

Аккредетив бойынша өтелген сома біздің банкінің шотына жазылды.

Біздің клиент бізбен байланыс жасап, аударманы әлі алмағанын хабарлады.

Егер сұрақтарыңыз болса, бізбен байланыс жасағайсыз.

Біз сіздің аудармаңыздың сомасын қайтаруын өтініп, клиентімізбен хабарластық та.

Біз сіздің корреспондент-банкіңізбен байланыс жасадық, одан жауап күтіп отырмыз. Жауап алған бойда сізге дереу хабарлаймыз.

Біз сіздің … нөмірлі шотыңызды кредиттедік.

Шығынды шегеріп тастап төлеңізші.

Төлемнің қашан төленгенін хабарлаңызшы.

Бізге өз референсіңіздің нөмірін көрсетіңізші.

Бізге бенефициардың толық мекенжайын беріңізші.

Біз Сәлім мырзаға 60000 тенге төлегенімізді хабарлаймыз. Осыған орай қолхатты қоса тіркеп отырмыз.

Сіздің нұсқауыңызға сәйкес біз айтылып отырған шотты бүгін дебеттедік.

Біз сізден 11 наурызға дейін жауап алмағандықтан ісімізді жауып, мұрағатқа өткіземіз.

Біз құжаттарымызды (мұрағатымызды) тексергенде аталған соманың алынғанын таба алмадық.

Соманы уақтылы аударғаныңыз үшін сізге алғыс айтамыз.

Алушы соманы мүмкіндігінше тезірек төлеулеріңізді талап етіп отыр.

Мазалағанымыз үшін кешірім сұраймыз. Біз 15 қаңтардағы аудармаңыздың алынғанын қуаттаймыз.

Төлемнің кешіктірілгені үшін (төлемді кідірткеніміз үшін) кешірім сұраймыз.

Біздің өтінішіміздің тез орындалғаны үшін сізге алғыс айтамыз.

Жаңа нұсқаулықты Халық банкіне жолдауларыңызды ұсынамыз.

Халық банкі осы соманың төленуін талап етуде.

Олар құжатқа қол қойылуын талап етуде. Сондай-ақ олар бұл қаражатты мүмкіндігінше тез аударуларыңызды талап етіп отыр.

Бұл құжатты қол қоюға кеше жіберу керек еді.

Сіз фирмамен дереу байланыс жасауыңыз керек еді.

Олардың құжатты фирма басқарушысының атына жолдауының қажеті жоқ еді.

Валюталандырудың жақсы мерзімінде төлеңіз.

Біз валюталандырудың жақсы мерзімі туралы уағдаласамыз.

Банк аталмыш мәмілеге қатысты мүмкіндіктің бәрін жасайды.

Біз сіздің тілектеріңізге орай әрекет етуге тырысамыз.

Өкінішке қарай, сіздің банк берген қате нұсқаулар бізді … АҚШ доллары сомасында шығасыға ұшыратты.

Біз сізден өз кітаптарымыздан аталмыш соманы таба алмағанымызға назар аударуыңызды сұраймыз. Бұл орайда өз шотымыздың көшірмесін қоса тіркеп отырмыз және сіздердегі шотымызды … сомамен кредиттеп, бізге хабарлауыңызды сұраймыз.

Біз аудармаңыздың сомасын қайтаруды сұрап өз клиентімізге өтініш жасадық, бірақ ол бұл мәселе жөнінде жауап бермей, хатымызды өзімізге қайтарды.

Тауарды өтейтін құжаттарды қоса тіркеп отырмыз, бұл құжаттармен...

- біздің банкінің нұсқаулықтарына сәйкес;

- алынған нұсқаулықтарға орай;

- акцепт (ризалық);

- өтініш бланкін алу үшін әрекет етулеріңізді сұраймыз.

Біз сізге тапсырма бойынша төлемнің төленіп те қойғанын хабарлағымыз келеді.

Сізге нендей көмек көрсете алар екенмін?

Мен банкіде чек кітапшасын ашқым келеді.

Сіздің жеке басыңызды куәландыратын қайсыбір құжат көрсетуіңіз керек.

Мен чек кітапшасынан ақша алғым келеді.

Сіз чек бойынша өзіңізге қолма-қол ақша бергенін қалайсыз ба?

Ия, дәл солай. Мен мұны қалай етсем екен?

Мына жолға соманы санмен жазыңыз.

Сіз соманы жазбаша жазуыңыз керек.

Бұл үшінші жолға жазылады.

Соманың аяғынан “доллар” деген сөзге дейін сызық жүргізіңіз.

Соманы ешкім өзгерте алмауы үшін … арасын сызып тастаңыз.

Мен чекті дұрыс толтырдым ба?

Сіз күнін көрсетіп, оның (бланкінің) оң жақтағы төменгі бұрышына қол қоюды ұмытып кетіпсіз.

Осымен болды ма?

Күні көрсетілетін жерде айы жазбаша жазылады.

Жоғарғы оң жақ бұрышына күнін қойыңыз.

Бланкінің сыртқы бетіне қолыңызды қойыңыз.

Қызмет көрсету үшін төленетін алым қандай?

Қызмет көрсету үшін біз екі пайыз аламыз.

Мен чекті жоғалтып алдым, енді не істеймін?

Қанша жоғалттыңыз?

Сіз чектердің нөмірін білесіз бе? Чектің нөмірлерін айтыңыз.

Мен оларды жазып алғанмын.

Сіз чекті қайдан сатып алдыңыз?

Сіздің әлдебір куәлігіңіз бар ма?

Мынау бланкіні толтырып, барлық осы ақпаратты көрсетіңізші.

Сәлеметсіз бе! Менің шотқа ақша салғым келеді.

Жинақ (депозиттік) кітапшаңызды беріңізші.

Қанша сома салғыңыз келеді?

Бес мың теңге.

Менің шоттан ақша алуым қажет.

Қанша сома алғыңыз келеді?

Жүз доллар.

Бізде төлем теңгемен төленеді.

Мен қарсы емеспін.

Менің шотымда қанша ақша қалды?

Сіздің жинақ шотыңызда бес жүз теңге қалды.

Мен депозитке ақша салғым келеді. Мұны қалай ету керек?

Салым немесе депозит бланкісін толтырыңыз.

Сіздерде доллар айырбастау бағамы қандай?

Мен Ресей рублінің теңгеге қатысты бағамын білгім келеді?

Айырбастау бағамы бір доллар үшін 120 теңге.

Доллардың басқа валюталарға қатысты бағамы түсіп (өсіп) келеді.

Мен доллар сатып алғым келеді.

Сіз қанша доллар сатып алғыңыз келеді?

Екі жүз доллар, мүмкін болса, құны жүз долларлық екі купюр берсеңіз.

Міне ақшаңыз.

Рахмет.

В чем состоит сущность безналичного денежного оборота?

В отличие от наличного денежного оборота сущность безналичного денежного оборота состоит в том, что платежи производятся путем перечисления денег со счета плательщика на счет получателя в учреждениях коммерческих банков. Расчеты между предприятиями осуществляются, как правило, в безналичном порядке. Таким образом, безналичные расчеты – это денежные расчеты, при которых платежи осуществляются без участия наличных денег путем перечисления денежных средств со счета плательщика на счет получателя.

При соблюдении каких условий осуществляются безналичные денежные расчеты?

Безналичные расчеты осуществляются при соблюдении следующих условий:

- плательщик имеет право отказаться от уплаты предъявленного документа полностью или частично в случаях, предусмотренных законом или договором;

- без согласия плательщика или его поручения списание средств со счетов, как правило, не допускается;

- платежи осуществляются из собственных средств плательщика, а в отдельных случаях – за счет кредита банка и прочих привлеченных средств;

- средства на счета получателя зачисляются лишь после их списания со счета плательщика;

- плательщик выполняет правила документооборота, разработанные Нацбанком и определяющие движение денег и денежных документов.

Допускается ли при безналичных расчетах использование платежных поручений, чеков, аккредитивов, инкассо?

Да, допускается. Вместе с тем банки, в соответствии с заключенными договорами, вправе принимать платежные требования.

Несут ли ответственность банки за начисление и взимание пени?

Нет, не несут ответственность, поскольку установлено, что при несвоевременной оплате поставленной продукции покупатель (плательщик) уплачивает пеню в порядке, предусмотренном в договоре между поставщиком и получателем (плательщиком).

На основании каких документов производятся безналичные расчеты?

Все безналичные расчеты производятся через банк на основании расчетных документов, которые предоставляют оформленные в соответствии с установленными стандартами распоряжения предприятия (владельца счета) на перечисление средств.

Какие реквизиты должны содержать расчетные документы?

Расчетные документы должны содержать следующие реквизиты:

- наименование расчетного документа;

- номер документа, число, месяц, год его выписки;

- наименование банка, его РНН (регистрационный номер налогоплательщика);

- наименование плательщика, его РНН, номер его счета в банке;

- наименование получателя средств, номер его счета в банке;

- наименование банка получателя, его РНН;

- номер счета получателя средств, его РНН;

- назначение платежа (в чеке не указывается), которое может быть указано как текстовым наименованием, так и кодовым обозначением;

- сумма платежа, обозначенная цифрами и прописью;

- подписи и оттиск печати.

Как быть, если платежи производятся предпринимателем без образования юридического лица?

Если платежи производятся предпринимателем без образования юридического лица, банк принимает расчетные документы при наличии одной подписи и при отсутствии оттиска печати.

На основании какого документа производится списание средств со счета плательщика?

Списание средств со счета плательщика производится только на основании первого экземпляра расчетного документа.

Чем руководствуется банк при установлении очередности списания денежных средств со счета?

В процессе осуществления расчетных операций банк обязан соблюдать установленную законодательством очередность платежей. При недостаточности денежных средств на счете для удовлетворения всех предъявленных требований списание осуществляется в очередности, предусмотренной ст. 742 Гражданского Кодекса РК "Очередность изъятия денег клиента"

Как рассматриваются взаимные претензии по расчетам между плательщиком и получателем средств?

Они рассматриваются сторонами без участия кредитных организаций, т.е. банков через суд.

Я хотел бы открыть счет в вашем банке.

В нашем банке вы можете открыть:

- текущий счет в тенге;

- текущий счет в иностранной валюте;

- транзитный счет;

- депозитный счет;

- карточный счет.

Я хотел бы перечислить деньги на другой счет.

Оформите, пожалуйста, платежный документ (поручение).

Я правильно заполнил платежное поручение?

Да, документ заполнен верно. Но на вашем счете нет требуемой суммы.

Вам придется переоформить платежное поручение. Вы можете перечислить сумму в пределах двадцати пяти тысяч тенге.

Какую сумму я могу снять со счета?

Вы можете снять со счета сто тысяч тенге.

Спасибо.

Всегда к вашим услугам.

Пожалуйста, подтвердите получение нашего поручения с обратной почтой.

Подтверждаем получение вашего платежного поручения.

Пожалуйста, подтвердите получение наших документов.

Наш банк подтверждает получение ваших документов.

Пожалуйста, подтвердите ваше авиапочтовое поручение ключевым телексом.

Подтверждаем получение вашего дебет-авизо от 14 мая 2007 г.

Мы подтвердили свой платеж 15 апреля.

Мы получили их извещение 10 июня.

Мы дебетовали ваш счет 27 марта.

Мы возвращаем ваше поручение неоплаченным.

Мы хотели сообщить вам о том, что платеж мы не осуществили.

Осуществить платеж мы не можем.

Пожалуйста, переведите вышеназванную сумму на наш счет.

Сумма в 200 тысяч тенге была переведена на ваш счет 30 января 2007 г.

Вышеназванная сумма была уже переведена на счет бенефициара.

Они ожидают, что платеж будет осуществлен на следующей неделе.

Мы хотели бы, чтобы вы приняли во внимание следующие изменения.

Мы сегодня возместили вам сумму в 58 тысяч тенге 35 тиын.

Мы еще не получили возврата вышеназванной суммы от вас.

Мы осуществили выплату 500 тенге в качестве возмещения нашему клиенту.

Эта сумма оплачена.

Эта сумма еще не оплачена.

Эта сумма должна быть оплачена.

Переведите 135 000 тенге на наш счет по телеграфу.

Мы ссылаемся на ваше платежное поручение от 17 ноября.

В вашем платежном поручении пропущено наименование валюты.

В вашем платежном поручении пропущена дата валютирования.

Мы не знаем в какой валюте мы можем произвести платеж.

Платеж может быть осуществлен в марте.

Пожалуйста, подтвердите нам дату валютирования.

Мы подтверждаем наши платежные инструкции.

Пожалуйста, подтвердите адрес получателя.

Пожалуйста, подтвердите, в какой валюте следует произвести платеж.

Вы можете осуществить платеж через Народный Банк.

Пожалуйста, предоставьте нам дополнительную информацию для того, чтобы мы смогли обнаружить ваше платежное поручение.

Способ оплаты укажите в платежном поручении.

Банк-эмитент и банк-плательщик держат счета друг у друга.

Банк-эмитент направляет банку-плательщику платежное поручение для того, чтобы бенефициар мог получить средства.

Получатель перевода отказался получить сумму перевода.

Наименование получателя, указанное в вашем авизо, искажено.

Пожалуйста, предоставьте нам документ с исправленным наименованием.

Сумма платежного поручения уже кредитована счету вашего клиента.

Обратитесь к вашему клиенту с просьбой подтвердить получение.

К сожалению, ваш перевод еще не получен.

Ваши документы, относящиеся к платежам, были отосланы банку-плательщику.

Пожалуйста, осуществите платеж, не взимая расходов с нас.

Пожалуйста, осуществите платеж, не отнеся расходы на наш счет.

Пожалуйста, осуществите платеж, дебетуя у вас наш счет.

Пожалуйста, осуществите платеж, кредитуя счет бенефициара у вас.

Пожалуйста, сообщите нам дату и номер вашего платежного поручения.

Пожалуйста, сообщите нам имя бенефициара.

Сообщите нам, когда сумма 14 тысяч тенге была кредитована у вас нашему счету.

Сообщите нам, почему сумма в 14 тысяч тенге была кредитована у вас нашему счету с задержкой.

Сумма, представляющая наши расходы, была кредитована нашему счету.

Сумма, представляющая покрытие по аккредитиву, была записана на счет нашего банка.

Наш клиент связался с нами и сообщил, что он еще не получил перевод.

Если у вас будут вопросы, пожалуйста, свяжитесь с нами.

Мы уже обратились к нашему клиенту с просьбой возвратить сумму вашего перевода.

Мы связались с вашим банком-корреспондентом и ждем от него ответа. Когда получим ответ мы немедленно известим вас.

Мы кредитовали ваш счет за номером …

Пожалуйста, платите за вычетом расходов.

Пожалуйста, сообщите нам дату, когда был осуществлен платеж.

Пожалуйста, укажите нам номер вашего референса.

Пожалуйста, дайте нам полный адрес бенефициара.

Сообщаем, что мы заплатили 60000 тенге господину Салиму. При сем прилагаем расписку.

В соответствии с вашими указаниями мы сегодня дебетовали счет, о котором идет речь.

Так как мы не получили от вас ответа до 11 марта, мы закрываем наше дело и сдаем в архив.

Проверив наши документы (архивы), мы не обнаружили получение вышеуказанной суммы.

Благодарим вас за то, что вы своевременно перевели сумму.

Получатель настаивает, чтобы вы выплатили сумму как можно скорее.

Просим извинить за причиненное беспокойство. Мы подтверждаем получение вашего перевода от 15 января.

Мы просим извинить за задержку в платеже (за то, что мы задержали платеж).

Благодарим вас за то, что быстро выполнили нашу просьбу.

Просим, чтобы вы отправили новые инструкции Народному банку.

Народный банк настаивает на оплате этой суммы.

Они настаивают на том, чтобы на документе была поставлена подпись. А также они требуют, чтобы вы перевели эти средства как можно скорее.

Этот документ следовало направить на подпись вчера.

Вам нужно было связаться с фирмой немедленно.

Им не нужно было отправлять документ на имя управляющего фирмой.

Оплатите хорошим сроком валютирования.

Мы договариваемся о хорошем сроке валютирования.

Банк сделает все возможное относительно вышеназванной сделки.

Мы постараемся поступить в соответствии с вашими пожеланиями.

К сожалению, ошибочные указания, данные вашим банком, привели к потерям на сумму… долларов США для нас.

Просим вас заметить, что мы не нашли в наших книгах вышеназванной суммы. Прилагаем при этом копию нашего счета и просим кредитовать у вас наш счет суммой … и уведомить нас.

Мы уже обращались к нашему клиенту с просьбой возвратить сумму вашего перевода, но он вернул нам наше письмо, не дав ответа по этому вопросу.

Прилагаем документы, покрывающие товар, с которыми просим поступить...

- в соответствии с инструкциями нашего банка;

- согласно полученным инструкциям;

- для того, чтобы получить акцепт;

- бланк заявления.

Мы хотели сообщить вам, что мы уже осуществили платеж по поручению.

Чем я могу помочь вам?

Я хотел бы открыть чековый счет в банке.

Вам необходимо показать какой-либо документ удостоверяющий личность.

Я бы хотел снять деньги с чекового счета.

Вы хотите, чтобы вам выдали по чеку наличные деньги?

Да, именно так. Как мне сделать это?

На этой строке напишите сумму в цифрах.

Вам нужно написать сумму прописью.

Это пишется на третьей строке.

Проведите линию от конца суммы до слова "доллары".

Сделайте прочерк между …, чтобы никто не мог изменить сумму.

Я правильно заполнил чек?

Вы забыли поставить число и подписать его (бланк) в нижнем правом углу.

Это все?

В строке, где обозначается дата, месяц пишется прописью.

Дату проставьте в верхнем правом углу.

Поставьте свою подпись на обратной стороне бланка.

Какой сбор за услуги?

За услуги мы берем два процента.

Я потерял чек, что мне теперь делать?

Сколько вы потеряли?

Вы знаете номера чеков? Скажите номера чеков.

Я их записал.

Где вы купили чеки?

У вас есть какое-нибудь удостоверение?

Пожалуйста, заполните этот бланк, указав всю эту информацию.

Здравствуйте! Я хотел(-а) бы положить деньги на счет.

Дайте, пожалуйста, Вашу сберегательную (депозитную) книжку.

Какую сумму вы хотите внести?

Пять тысяч тенге.

Мне необходимо снять деньги со счета.

Какую сумму вы хотите снять?

Сто долларов.

У нас выплата производится в тенге.

Я не возражаю.

Сколько денег осталось на моем счете?

На вашем сберегательном счете осталось пятьсот тенге.

Я хотел(-а) бы положить деньги на депозит. Как это сделать?

Заполните бланк вклада или депозита.

Какой у вас курс обмена доллара?

Я хотел(-а) бы узнать курс российского рубля в тенге.

Курс обмена составляет 120 тенге за доллар.

Курс доллара продолжает падать (расти) по отношению к другим валютам.

Я хотел(-а) бы купить доллары.

Сколько долларов вы хотите приобрести?

Двести долларов, если можно, две купюры достоинством сто долларов.

Вот ваши деньги.

Спасибо.

Қолма-қол ақшасыз айналымның мәні неде?

Нақты (қолма-қол) ақша айналымынан өзгеше түрде қолма-қол ақшасыз айналымның мәні мынада: төлем төлемшінің шотынан коммерциялық банкілердің мекемелеріндегі алушының шотына ақша аудару жолымен төленеді. Кәсіпорындар арасында, әдетте, қолма-қол ақшасыз тәртіппен есеп айырысады. Сөйтіп қолма-қол ақшасыз есеп айырысу – ақшалай есеп айырысу, мұнда төлемдер қолма-қол ақшаның қатысуынсыз ақшалай қаражатты төлемшінің шотынан алушының шотына аудару жолымен төленеді.

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу қандай шарттарды сақтағанда жүзеге асырылады?

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу мына шарттар сақталғанда жүзеге асырылады:

- төлемшінің ұсынылған құжатты заңда немесе шартта көзделген реттерде толық немесе ішінара төлеуден бас тартуға құқығы бар;

- төлемшінің келісімі және оның тапсырмасы болмайынша шоттардан қаражатты есептен шығаруға, әдетте, рұқсат етілмейді;

- төлемдер төлемшінің меншікті қаражатынан, ал кейбір реттерде банк несиесі және өзгедей тартылған қаражат есебінен төленеді;

- қаражат алушының шотына тек төлемшінің шотынан шығарылғаннан кейін ғана есепке алынады;

- төлемші Ұлттық банк әзірлеген және ақша мен ақша құжатының қозғалысын айқындайтын құжат айналымы ережелерін орындайды.

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу кезінде төлем тапсырмаларын, чектерді, аккредитивтерді, инкассоны пайдалануға рұқсат етіле ме?

Ия, рұқсат етіледі. Сонымен бірге банкілер жасасылған шарттарға сәйкес төлем талабын қабылдауға құқылы.

Банкілерге өсімпұл есептеу және өндіріп алу үшін жауапкершілік жүктеле ме?

Жоқ, жауапкершілік жүктелмейді, өйткені жеткізілген өнімнің ақысы уақытылы төленбегенде жеткізуші мен алушы (төлемші) арасында жасасылған шартта көзделген тәртіппен сатып алушы (төлемші) өсімпұл төлейтін болып белгіленген.

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу қандай құжаттардың негізінде жүргізіледі?

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың бәрі банк арқылы кәсіпорынның (шот иесінің) қаражат аударуға билігінің белгіленген стандарттарына сәйкес ресімделген есеп айырысу құжаттарының негізінде жүргізіледі.

Есеп айырысу құжаттарында қандай деректемелер болуға тиіс?

Есеп айырысу құжаттарында мынадай деректемелер болуға тиіс:

- есеп айырысу құжатының атауы;

- құжаттың нөмірі, оның көшірмесі жасалған күн, ай, жыл;

- банкінің атауы, оның СТТН-і (салық төлеушінің тіркеу нөмірі);

- төлемшінің атауы, оның СТТН-і, оның банкідегі шотының нөмірі;

- қаражат алушының атауы, оның банкідегі шотының нөмірі;

- алушы банкісінің атауы, оның СТТН-і;

- қаражат алушы шотының нөмірі, оның СТТН-і;

- мәтіндік атаумен де, кодтық таңбаланумен де көрсетілуі мүмкін төлемнің міндет-мақсаты (чекте көрсетілмейді);

- цифрмен және жазбаша таңбаланған төлем сомасы;

- қойылған қолдар мен басылған мөр бедері.

Егер төлемді заңды тұлға құрмаған кәсіпкер төлесе, қалай болмақ?

Егер төлемді заңды тұлға құрмаған кәсіпкер төлесе, банк есеп айырысу құжаттарын, қойылған бір қол болса болды, басылған мөр бедері жоқтығына қарамай қабылдай береді.

Төлемшінің шотынан қара-жат қандай құжаттардың негізінде есептен шығарылады?

Төлемшінің шотынан қаражат тек есеп айырысу құжатының бірінші данасы негізінде ғана есептен шығарады.

Банк шоттан ақшалай қаражатты есептен шығару кезектілігін белгілеу кезінде нені басшылыққа алады?

Есеп айырысу операцияларын жүзеге асыру барысында банк төлем төлеудің заңнамада белгіленген кезектілігін сақтауға міндетті. Шотта ақшалай қаражат жетіспегенде барлық ұсынылған талаптарды қанағаттандыру үшін ҚР Азаматтық кодексінің “Клиенттің ақшасын алу кезектілігі” деген 742-бабында көзделген кезектілікпен есептен шығарылады.

Төлемші мен қаражатты алушы арасындағы есеп айырысу жөніндегі өзара шағым-талаптар қалай қаралады?

Оларды тараптар несие ұйымдарының, яғни банкілердің қатысуынсыз сот арқылы қарайды.

Мен сіздің банкіде шот ашқым келеді.

Біздің банкіде сіз:

- теңгемен ағымдағы шот;

- шетел валютасымен ағымдағы шот;

- транзиттік шот;

- депозиттік шот;

- карточкалық шот аша аласыз.

Мен басқа шотқа ақша аударғым келеді.

Төлем құжатын (тапсырмасын) ресімдеңізші.

Мен төлем тапсырмасын дұрыс толтырдым ба?

Ия, құжат дұрыс толтырылыпты. Бірақ сіздің шотта талап етіліп отырған сома жоқ қой.

Сіздің төлем тапсырмасын қайта ресімдеуіңізге тура келеді. Сіз жиырма бес мың теңге шегіндегі соманы аудара аласыз.

Менің шоттан қанша соманы алуыма болады?

Сіз шоттан жүз мың теңге алуыңызға болады?

Рахмет.

Сізге әрқашан да қызмет етуге дайынбыз.

Біздің поштамен кері қайтарылатын тапсырмамызды алғаныңызды қуаттаңызшы.

Сіздің төлем тапсырмаңыздың алынғанын қуаттаймыз.

Біздің құжаттарымызды алғаныңызды қуаттаңызшы.

Біздің банк сіздің құжаттарыңыздың алынғанын қуаттайды.

Сіздің авиапошталық тапсырмаңызды негізгі телекспен қуаттай қойыңызшы.

Сіздің 2007 ж. 14 мамырдағы дебет-авизоңыздың алынғанын қуаттаймыз.

Біз 15 сәуірдегі өз төлемдерімізді қуаттадық.

Біз олардың хабарламасын 10 маусымда алдық.

Біз сіздің шотты 27 наурызда дебеттедік.

Біз сіздің тапсырмаңызды төленбеген күйі қайтарамыз.

Біз сізге төлемді төлемегенімізді хабарламақшымыз.

Біз төлемді төлей алмаймыз.

Аталған соманы біздің шотқа аударыңызшы.

Сіздің шотқа 200 мың теңге соманы 2007 ж. 30 қаңтарда аудардық.

Аталған сома бенефициардың шотына аударылып та қойды.

Олар төлем келесі аптада төленеді деп күтуде.

Біз сіздің мына өзгерістерді ескеруіңізді қалар едік.

Біз сізге 58 мың теңге 35 тиын соманың орнын толтырдық.

Біз сізден қайтарылған аталмыш соманы әлі алғанымыз жоқ.

Біз өз клиентімізге өтем ретінде 500 теңге төлем төледік.

Бұл сома төленген.

Бұл сома әлі төленген жоқ.

Бұл сома төленуге тиіс.

135 000 теңгені біздің шотқа телеграф арқылы аударыңыз.

Біз сіздің 17 қарашадағы төлем тапсырмаңызға жүгінеміз.

Сіздің төлем тапсырмаңызда валютаның аты көрсетілмей қалып қойыпты.

Сіздің төлем тапсырмаңызда валюталандырылған күн көрсетілмей қалыпты.

Біз төлемді қандай валютамен төлей алатынымызды білмейміз.

Төлем наурызда төленуі мүмкін.

Бізге валюталандыру күнін қуаттаңызшы.

Біз өзіміздің төлем нұсқаулығымызды қуаттаймыз.

Алушының мекенжайын қуаттай қойыңызшы.

Төлемді қандай валютамен төлеу керек екенін қуаттаңызшы.

Сіз төлемді Халық банкі арқылы төлей аласыз.

Сіздің төлем тапсырмаңызды таба алуымыз үшін бізге қосымша ақпарат беріңізші.

Төлем тапсырмасында төлеу тәсілін көрсетіңіз.

Эмитент-банк пен төлемші-банк шоттарды бір-бірінде ұстайды.

Бенефициар қаражатты ала алуы үшін эмитент-банк төлемші-банкіге төлем тапсырмасын жолдайды.

Аударманы алушы аударма сомасын алудан бас тартты.

Сіздің авизода алушының көрсетілген атауы бұрмаланған.

Бізге атауы түзетілген құжат беріңізші.

Төлем тапсырмасының сомасы сіздің клиенттің шотына кредиттеліп қойған.

Клиентіңізден алғанын растауын өтініңіз.

Өкінішке қарай, сіздің аударма әлі алынған жоқ.

Сіздің төлемге қатысты құжаттарыңыз төлемші-банкіге жіберілді.

Төлемді бізден шығын өндіріп алмай-ақ төлеңізші.

Төлемді біздің шотқа шығысқа жатқызбай-ақ төлеңізші.

Төлемді сіздегі біздің шотта дебеттеп төлеңізші.

Төлемді бенефициардың сіздегі шотында кредиттеп төлеңізші.

Бізге төлем тапсырмаңыздың күні мен нөмірін хабарлаңызшы.

Бізге бенефициардың есімін хабарлаңызшы.

Бізге 14 мың теңге соманың сіздердегі шотымызда қашан кредиттелгенін хабарлаңызшы.

Бізге 14 мың теңге соманың сіздердегі шотымызда неліктен кешіктіріліп кредиттелгенін хабарлаңызшы.

Біздің шығынымыз болып табылатын сома біздің шотқа кредиттелді.

Аккредетив бойынша өтелген сома біздің банкінің шотына жазылды.

Біздің клиент бізбен байланыс жасап, аударманы әлі алмағанын хабарлады.

Егер сұрақтарыңыз болса, бізбен байланыс жасағайсыз.

Біз сіздің аудармаңыздың сомасын қайтаруын өтініп, клиентімізбен хабарластық та.

Біз сіздің корреспондент-банкіңізбен байланыс жасадық, одан жауап күтіп отырмыз. Жауап алған бойда сізге дереу хабарлаймыз.

Біз сіздің … нөмірлі шотыңызды кредиттедік.

Шығынды шегеріп тастап төлеңізші.

Төлемнің қашан төленгенін хабарлаңызшы.

Бізге өз референсіңіздің нөмірін көрсетіңізші.

Бізге бенефициардың толық мекенжайын беріңізші.

Біз Сәлім мырзаға 60000 тенге төлегенімізді хабарлаймыз. Осыған орай қолхатты қоса тіркеп отырмыз.

Сіздің нұсқауыңызға сәйкес біз айтылып отырған шотты бүгін дебеттедік.

Біз сізден 11 наурызға дейін жауап алмағандықтан ісімізді жауып, мұрағатқа өткіземіз.

Біз құжаттарымызды (мұрағатымызды) тексергенде аталған соманың алынғанын таба алмадық.

Соманы уақтылы аударғаныңыз үшін сізге алғыс айтамыз.

Алушы соманы мүмкіндігінше тезірек төлеулеріңізді талап етіп отыр.

Мазалағанымыз үшін кешірім сұраймыз. Біз 15 қаңтардағы аудармаңыздың алынғанын қуаттаймыз.

Төлемнің кешіктірілгені үшін (төлемді кідірткеніміз үшін) кешірім сұраймыз.

Біздің өтінішіміздің тез орындалғаны үшін сізге алғыс айтамыз.

Жаңа нұсқаулықты Халық банкіне жолдауларыңызды ұсынамыз.

Халық банкі осы соманың төленуін талап етуде.

Олар құжатқа қол қойылуын талап етуде. Сондай-ақ олар бұл қаражатты мүмкіндігінше тез аударуларыңызды талап етіп отыр.

Бұл құжатты қол қоюға кеше жіберу керек еді.

Сіз фирмамен дереу байланыс жасауыңыз керек еді.

Олардың құжатты фирма басқарушысының атына жолдауының қажеті жоқ еді.

Валюталандырудың жақсы мерзімінде төлеңіз.

Біз валюталандырудың жақсы мерзімі туралы уағдаласамыз.

Банк аталмыш мәмілеге қатысты мүмкіндіктің бәрін жасайды.

Біз сіздің тілектеріңізге орай әрекет етуге тырысамыз.

Өкінішке қарай, сіздің банк берген қате нұсқаулар бізді … АҚШ доллары сомасында шығасыға ұшыратты.

Біз сізден өз кітаптарымыздан аталмыш соманы таба алмағанымызға назар аударуыңызды сұраймыз. Бұл орайда өз шотымыздың көшірмесін қоса тіркеп отырмыз және сіздердегі шотымызды … сомамен кредиттеп, бізге хабарлауыңызды сұраймыз.

Біз аудармаңыздың сомасын қайтаруды сұрап өз клиентімізге өтініш жасадық, бірақ ол бұл мәселе жөнінде жауап бермей, хатымызды өзімізге қайтарды.

Тауарды өтейтін құжаттарды қоса тіркеп отырмыз, бұл құжаттармен...

- біздің банкінің нұсқаулықтарына сәйкес;

- алынған нұсқаулықтарға орай;

- акцепт (ризалық);

- өтініш бланкін алу үшін әрекет етулеріңізді сұраймыз.

Біз сізге тапсырма бойынша төлемнің төленіп те қойғанын хабарлағымыз келеді.

Сізге нендей көмек көрсете алар екенмін?

Мен банкіде чек кітапшасын ашқым келеді.

Сіздің жеке басыңызды куәландыратын қайсыбір құжат көрсетуіңіз керек.

Мен чек кітапшасынан ақша алғым келеді.

Сіз чек бойынша өзіңізге қолма-қол ақша бергенін қалайсыз ба?

Ия, дәл солай. Мен мұны қалай етсем екен?

Мына жолға соманы санмен жазыңыз.

Сіз соманы жазбаша жазуыңыз керек.

Бұл үшінші жолға жазылады.

Соманың аяғынан “доллар” деген сөзге дейін сызық жүргізіңіз.

Соманы ешкім өзгерте алмауы үшін … арасын сызып тастаңыз.

Мен чекті дұрыс толтырдым ба?

Сіз күнін көрсетіп, оның (бланкінің) оң жақтағы төменгі бұрышына қол қоюды ұмытып кетіпсіз.

Осымен болды ма?

Күні көрсетілетін жерде айы жазбаша жазылады.

Жоғарғы оң жақ бұрышына күнін қойыңыз.

Бланкінің сыртқы бетіне қолыңызды қойыңыз.

Қызмет көрсету үшін төленетін алым қандай?

Қызмет көрсету үшін біз екі пайыз аламыз.

Мен чекті жоғалтып алдым, енді не істеймін?

Қанша жоғалттыңыз?

Сіз чектердің нөмірін білесіз бе? Чектің нөмірлерін айтыңыз.

Мен оларды жазып алғанмын.

Сіз чекті қайдан сатып алдыңыз?

Сіздің әлдебір куәлігіңіз бар ма?

Мынау бланкіні толтырып, барлық осы ақпаратты көрсетіңізші.

Сәлеметсіз бе! Менің шотқа ақша салғым келеді.

Жинақ (депозиттік) кітапшаңызды беріңізші.

Қанша сома салғыңыз келеді?

Бес мың теңге.

Менің шоттан ақша алуым қажет.

Қанша сома алғыңыз келеді?

Жүз доллар.

Бізде төлем теңгемен төленеді.

Мен қарсы емеспін.

Менің шотымда қанша ақша қалды?

Сіздің жинақ шотыңызда бес жүз теңге қалды.

Мен депозитке ақша салғым келеді. Мұны қалай ету керек?

Салым немесе депозит бланкісін толтырыңыз.

Сіздерде доллар айырбастау бағамы қандай?

Мен Ресей рублінің теңгеге қатысты бағамын білгім келеді?

Айырбастау бағамы бір доллар үшін 120 теңге.

Доллардың басқа валюталарға қатысты бағамы түсіп (өсіп) келеді.

Мен доллар сатып алғым келеді.

Сіз қанша доллар сатып алғыңыз келеді?

Екі жүз доллар, мүмкін болса, құны жүз долларлық екі купюр берсеңіз.

Міне ақшаңыз.

Рахмет.

заработная плата
Вознаграждение за труд в зависимости от квалификации работника, сложности, количества, качества и условий выполняемой работы, а также выплаты компенсационного и стимулирующего характера. З.п. может быть денежная или (реже) натуральная; по другим классификациям - основная и дополнительная, повременная сдельная и аккордная, номинальная и реальная.
[ОАО РАО "ЕЭС России" СТО 17330282.27.010.001-2008]

заработная плата
Понятие, которое в жизни известно всем и, в общем, толкуется всеми одинаково, но в экономической теории имеет, пожалуй, больше толкований, чем какое-либо иное. Поэтому здесь мы воздерживаемся от дефиниции, открывающей статью. Разную трактовку З.п. и закономерностей ее функционирования давали такие ученые, как А.Смит, Д.Рикардо, К.Маркс, Дж. Кейнс, М.Фридман, А.Филлипс и многие другие. Кардинально различается понимание и применение З.п. в социалистической централизованно планируемой экономике и в рыночной экономике. В первой, следуя догмам марксизма, З.п. обычно определяют так: «часть национального дохода, представляющая в денежной форме стоимость необходимого продукта работников сферы материального производства»[1] При этом зарплату как бы выдавало работникам государство, а не отдельно взятое предприятие, хотя в законе и было записано, что «государство не отвечает по долгам предприятия». Пережитки такой ситуации проявляются и сейчас, когда, например, бастующие рабочие требуют повышения или выдачи задержанной зарплаты от правительства, а не, скажем, от директора, плохо организовавшего работу предприятия, в том числе коммерческую и финансовую. В рыночном хозяйстве З.п. выплачивает фирма, наниматель. И в подобных случаях все претензии работники обращают только к ним. В централизованном хозяйстве размеры зарплаты устанавливаются в плановом порядке исходя из приоритетов государственной экономической политики. Например, в СССР она была наиболее высокой в отраслях военно-промышленного комплекса, а наиболее низкой — в науке (за исключением короткого периода, когда ради создания атомной бомбы И.Сталин единовременным актом повысил оклады ученым; правда, вскоре относительный уровень их З.п. в сравнении со средним по народному хозяйству снизился во всех отраслях науки, кроме обслуживающих ВПК), а также в народном образовании и культуре, в отраслях легкой промышленности и сельском хозяйстве. Истинная, весьма высокая степень дифференциации уровней зарплаты, искусно вуалировалась наличием гласных и негласных материальных льгот и привилегий для сотрудников партаппарата, высших чинов армии и органов госбезопасности и др. Неэффективность такой системы, в конечном счете, привела к тому, что средний уровень реальной заработной платы в стране в несколько раз отставал от уровня З.п. в странах рыночной экономики, находившихся примерно на той же ступени индустриального развития. Не говоря уже о высокоразвитых странах, отставание от которых достигало катастрофических размеров. Достаточно сказать, что в конце существования СССР, в 1990 году, средняя заработная плата в СССР составляла 303 рубля в месяц, то есть около 10 долларов по действовавшему тогда свободному курсу (официальным никто в мире не пользовался), или 30 долларов по десятикратному так называемому официальному «туристическому курсу». А в США средняя З.п. превышала тогда 2000 долларов в месяц! В рыночной экономике размеры З.п. определяются, как принцип, свободной конкуренцией на рынках труда, уровнем занятости, экономической конъюнктурой в целом. Различия в уровнях З.п. по отдельным отраслям и специальностям определяются различиями в уровнях квалификации работников, а также в уровнях привлекательности рабочих мест и другими подобными факторами. Но все это на фоне главного — соотношения между предложением труда индивидуумами и домашними хозяйствами, максимизирующими полезность, с одной стороны, и спросом на труд, предъявляемым фирмами, стремящимися получить максимальную прибыль — с другой. Здесь, как и на рис. А.4 (дубль), скрещиваются кривые спроса и предложения. Рис. А.4 (дубль) Впрочем, кривая предложения труда может иметь несколько иную форму, связанную с тем, что при достаточно высоком уровне зарплаты индивиддуум часто предпочитает дополнительному труду дополнительное свободное время. Это называется эффектом дохода. Случай же, когда увеличение заработной платы вызывает большее предложение труда, так как работники готовы поступиться частью своего свободного времени, называется эффектом замещения (здесь отдых замещается потреблением дополнительно заработанных товаров). Оба приведенных случая относятся к реальной заработной плате, величина которой определяется количеством товаров и услуг, которые можно на нее купить. Реальная зарплата представляет собой номинальную (можно было бы сказать — видимую) зарплату, деленную на уровень цен текущего года. Элементом социальной политики многих стран как рыночной, так и централизованно планируемой экономики является минимальный размер оплаты труда (МРОТ) - наименьший уровень заработной платы, которую могут получать работники, причем как государственного, так и частного секторов. Различаются системы З.п.: сдельная [piece wage rate], повременная [time wage rate], аккордная (accord wages, выплата за конкретную отдельно взятую работу) и ряд других. З.п. может быть основная и дополнительная, денежная или (реже) натуральная. Располагаемая З.п. [take home pay] это сумма, действительно получаемая работником после вычета налогов, отчислений в пенсионные фонды и некоторых других платежей. В целом, З.п. — вознаграждение за труд в зависимости от квалификации работника, сложности, количества, качества и условий, в нее включаются также выплаты компенсационного и стимулирующего характера. [1] БСЭ, изд. 3-е, т.9, стр.365.
[ http://slovar-lopatnikov.ru/]

Тематики

• экономика

EN

• salaries
• wages

заработная плата
Вознаграждение за труд в зависимости от квалификации работника, сложности, количества, качества и условий выполняемой работы, а также выплаты компенсационного и стимулирующего характера. З.п. может быть денежная или (реже) натуральная; по другим классификациям - основная и дополнительная, повременная сдельная и аккордная, номинальная и реальная.
[ОАО РАО "ЕЭС России" СТО 17330282.27.010.001-2008]

заработная плата
Понятие, которое в жизни известно всем и, в общем, толкуется всеми одинаково, но в экономической теории имеет, пожалуй, больше толкований, чем какое-либо иное. Поэтому здесь мы воздерживаемся от дефиниции, открывающей статью. Разную трактовку З.п. и закономерностей ее функционирования давали такие ученые, как А.Смит, Д.Рикардо, К.Маркс, Дж. Кейнс, М.Фридман, А.Филлипс и многие другие. Кардинально различается понимание и применение З.п. в социалистической централизованно планируемой экономике и в рыночной экономике. В первой, следуя догмам марксизма, З.п. обычно определяют так: «часть национального дохода, представляющая в денежной форме стоимость необходимого продукта работников сферы материального производства»[1] При этом зарплату как бы выдавало работникам государство, а не отдельно взятое предприятие, хотя в законе и было записано, что «государство не отвечает по долгам предприятия». Пережитки такой ситуации проявляются и сейчас, когда, например, бастующие рабочие требуют повышения или выдачи задержанной зарплаты от правительства, а не, скажем, от директора, плохо организовавшего работу предприятия, в том числе коммерческую и финансовую. В рыночном хозяйстве З.п. выплачивает фирма, наниматель. И в подобных случаях все претензии работники обращают только к ним. В централизованном хозяйстве размеры зарплаты устанавливаются в плановом порядке исходя из приоритетов государственной экономической политики. Например, в СССР она была наиболее высокой в отраслях военно-промышленного комплекса, а наиболее низкой — в науке (за исключением короткого периода, когда ради создания атомной бомбы И.Сталин единовременным актом повысил оклады ученым; правда, вскоре относительный уровень их З.п. в сравнении со средним по народному хозяйству снизился во всех отраслях науки, кроме обслуживающих ВПК), а также в народном образовании и культуре, в отраслях легкой промышленности и сельском хозяйстве. Истинная, весьма высокая степень дифференциации уровней зарплаты, искусно вуалировалась наличием гласных и негласных материальных льгот и привилегий для сотрудников партаппарата, высших чинов армии и органов госбезопасности и др. Неэффективность такой системы, в конечном счете, привела к тому, что средний уровень реальной заработной платы в стране в несколько раз отставал от уровня З.п. в странах рыночной экономики, находившихся примерно на той же ступени индустриального развития. Не говоря уже о высокоразвитых странах, отставание от которых достигало катастрофических размеров. Достаточно сказать, что в конце существования СССР, в 1990 году, средняя заработная плата в СССР составляла 303 рубля в месяц, то есть около 10 долларов по действовавшему тогда свободному курсу (официальным никто в мире не пользовался), или 30 долларов по десятикратному так называемому официальному «туристическому курсу». А в США средняя З.п. превышала тогда 2000 долларов в месяц! В рыночной экономике размеры З.п. определяются, как принцип, свободной конкуренцией на рынках труда, уровнем занятости, экономической конъюнктурой в целом. Различия в уровнях З.п. по отдельным отраслям и специальностям определяются различиями в уровнях квалификации работников, а также в уровнях привлекательности рабочих мест и другими подобными факторами. Но все это на фоне главного — соотношения между предложением труда индивидуумами и домашними хозяйствами, максимизирующими полезность, с одной стороны, и спросом на труд, предъявляемым фирмами, стремящимися получить максимальную прибыль — с другой. Здесь, как и на рис. А.4 (дубль), скрещиваются кривые спроса и предложения. Рис. А.4 (дубль) Впрочем, кривая предложения труда может иметь несколько иную форму, связанную с тем, что при достаточно высоком уровне зарплаты индивиддуум часто предпочитает дополнительному труду дополнительное свободное время. Это называется эффектом дохода. Случай же, когда увеличение заработной платы вызывает большее предложение труда, так как работники готовы поступиться частью своего свободного времени, называется эффектом замещения (здесь отдых замещается потреблением дополнительно заработанных товаров). Оба приведенных случая относятся к реальной заработной плате, величина которой определяется количеством товаров и услуг, которые можно на нее купить. Реальная зарплата представляет собой номинальную (можно было бы сказать — видимую) зарплату, деленную на уровень цен текущего года. Элементом социальной политики многих стран как рыночной, так и централизованно планируемой экономики является минимальный размер оплаты труда (МРОТ) - наименьший уровень заработной платы, которую могут получать работники, причем как государственного, так и частного секторов. Различаются системы З.п.: сдельная [piece wage rate], повременная [time wage rate], аккордная (accord wages, выплата за конкретную отдельно взятую работу) и ряд других. З.п. может быть основная и дополнительная, денежная или (реже) натуральная. Располагаемая З.п. [take home pay] это сумма, действительно получаемая работником после вычета налогов, отчислений в пенсионные фонды и некоторых других платежей. В целом, З.п. — вознаграждение за труд в зависимости от квалификации работника, сложности, количества, качества и условий, в нее включаются также выплаты компенсационного и стимулирующего характера. [1] БСЭ, изд. 3-е, т.9, стр.365.
[ http://slovar-lopatnikov.ru/]

Тематики

• экономика

EN

• salaries
• wages

заработная плата
Вознаграждение за труд в зависимости от квалификации работника, сложности, количества, качества и условий выполняемой работы, а также выплаты компенсационного и стимулирующего характера. З.п. может быть денежная или (реже) натуральная; по другим классификациям - основная и дополнительная, повременная сдельная и аккордная, номинальная и реальная.
[ОАО РАО "ЕЭС России" СТО 17330282.27.010.001-2008]

заработная плата
Понятие, которое в жизни известно всем и, в общем, толкуется всеми одинаково, но в экономической теории имеет, пожалуй, больше толкований, чем какое-либо иное. Поэтому здесь мы воздерживаемся от дефиниции, открывающей статью. Разную трактовку З.п. и закономерностей ее функционирования давали такие ученые, как А.Смит, Д.Рикардо, К.Маркс, Дж. Кейнс, М.Фридман, А.Филлипс и многие другие. Кардинально различается понимание и применение З.п. в социалистической централизованно планируемой экономике и в рыночной экономике. В первой, следуя догмам марксизма, З.п. обычно определяют так: «часть национального дохода, представляющая в денежной форме стоимость необходимого продукта работников сферы материального производства»[1] При этом зарплату как бы выдавало работникам государство, а не отдельно взятое предприятие, хотя в законе и было записано, что «государство не отвечает по долгам предприятия». Пережитки такой ситуации проявляются и сейчас, когда, например, бастующие рабочие требуют повышения или выдачи задержанной зарплаты от правительства, а не, скажем, от директора, плохо организовавшего работу предприятия, в том числе коммерческую и финансовую. В рыночном хозяйстве З.п. выплачивает фирма, наниматель. И в подобных случаях все претензии работники обращают только к ним. В централизованном хозяйстве размеры зарплаты устанавливаются в плановом порядке исходя из приоритетов государственной экономической политики. Например, в СССР она была наиболее высокой в отраслях военно-промышленного комплекса, а наиболее низкой — в науке (за исключением короткого периода, когда ради создания атомной бомбы И.Сталин единовременным актом повысил оклады ученым; правда, вскоре относительный уровень их З.п. в сравнении со средним по народному хозяйству снизился во всех отраслях науки, кроме обслуживающих ВПК), а также в народном образовании и культуре, в отраслях легкой промышленности и сельском хозяйстве. Истинная, весьма высокая степень дифференциации уровней зарплаты, искусно вуалировалась наличием гласных и негласных материальных льгот и привилегий для сотрудников партаппарата, высших чинов армии и органов госбезопасности и др. Неэффективность такой системы, в конечном счете, привела к тому, что средний уровень реальной заработной платы в стране в несколько раз отставал от уровня З.п. в странах рыночной экономики, находившихся примерно на той же ступени индустриального развития. Не говоря уже о высокоразвитых странах, отставание от которых достигало катастрофических размеров. Достаточно сказать, что в конце существования СССР, в 1990 году, средняя заработная плата в СССР составляла 303 рубля в месяц, то есть около 10 долларов по действовавшему тогда свободному курсу (официальным никто в мире не пользовался), или 30 долларов по десятикратному так называемому официальному «туристическому курсу». А в США средняя З.п. превышала тогда 2000 долларов в месяц! В рыночной экономике размеры З.п. определяются, как принцип, свободной конкуренцией на рынках труда, уровнем занятости, экономической конъюнктурой в целом. Различия в уровнях З.п. по отдельным отраслям и специальностям определяются различиями в уровнях квалификации работников, а также в уровнях привлекательности рабочих мест и другими подобными факторами. Но все это на фоне главного — соотношения между предложением труда индивидуумами и домашними хозяйствами, максимизирующими полезность, с одной стороны, и спросом на труд, предъявляемым фирмами, стремящимися получить максимальную прибыль — с другой. Здесь, как и на рис. А.4 (дубль), скрещиваются кривые спроса и предложения. Рис. А.4 (дубль) Впрочем, кривая предложения труда может иметь несколько иную форму, связанную с тем, что при достаточно высоком уровне зарплаты индивиддуум часто предпочитает дополнительному труду дополнительное свободное время. Это называется эффектом дохода. Случай же, когда увеличение заработной платы вызывает большее предложение труда, так как работники готовы поступиться частью своего свободного времени, называется эффектом замещения (здесь отдых замещается потреблением дополнительно заработанных товаров). Оба приведенных случая относятся к реальной заработной плате, величина которой определяется количеством товаров и услуг, которые можно на нее купить. Реальная зарплата представляет собой номинальную (можно было бы сказать — видимую) зарплату, деленную на уровень цен текущего года. Элементом социальной политики многих стран как рыночной, так и централизованно планируемой экономики является минимальный размер оплаты труда (МРОТ) - наименьший уровень заработной платы, которую могут получать работники, причем как государственного, так и частного секторов. Различаются системы З.п.: сдельная [piece wage rate], повременная [time wage rate], аккордная (accord wages, выплата за конкретную отдельно взятую работу) и ряд других. З.п. может быть основная и дополнительная, денежная или (реже) натуральная. Располагаемая З.п. [take home pay] это сумма, действительно получаемая работником после вычета налогов, отчислений в пенсионные фонды и некоторых других платежей. В целом, З.п. — вознаграждение за труд в зависимости от квалификации работника, сложности, количества, качества и условий, в нее включаются также выплаты компенсационного и стимулирующего характера. [1] БСЭ, изд. 3-е, т.9, стр.365.
[ http://slovar-lopatnikov.ru/]

Тематики

• экономика

EN

• salaries
• wages